De diefstal was wereldnieuws: een groep van zeven inbrekers ging er op zaterdagmorgen 14 september 2019 vandoor met een massief gouden, 76 kilo wegende toiletpot uit Blenheim Palace, het achttiende-eeuwse kasteel in Oxfordshire waar in 1874 de latere Britse premier Winston Churchill ter wereld kwam. Het Britse Openbaar Ministerie maakte maandag in een persbericht bekend dat het vier mannen gaat vervolgen voor de diefstal.
Het 18-karaats toilet, een ruim 5 miljoen euro kostend kunstwerk van de Italiaanse kunstenaar Maurizio Cattelan, was aangesloten op het riool en zou deel uitmaken van een tentoonstelling in het deels voor het publiek opengestelde kasteel. Bezoekers mochten op de gouden pot hun behoefte doen. Door de ruwe wijze waarop de dieven de pot loskoppelden ontstond een kleine overstroming die voor parketschade zorgde.
De vier mannen zullen op 28 november in Oxford worden voorgeleid, de eerste zitting van een mogelijk lange rechtsgang. Het Britse rechtssysteem kampt door een overvloed aan zaken met lange wachttijden. De pot is nog altijd zoek. In gesprek met de BBC noemde een betrokken politieman het opsporen van het gouden beeldhouwwerk twee jaar geleden „een uitdaging”. Vermoedelijk is het kunstwerk kort na de verdwijning omgesmolten. Cattelan maakte overigens drie exemplaren van zijn kunstwerk.
Trump-kritiek?
De eerste keer dat de gouden wc-pot voor ophef zorgde was in april 2016. Maurizio Cattelan (1960), bekend om zijn provocaties, maakte met de wc-pot zijn comeback in de kunstwereld. Vijf jaar eerder had hij aangekondigd vervroegd met pensioen te zijn gegaan. Op zijn verzoek installeerde het Guggenheim Museum in New York zijn kunstwerk een jaar lang in een van de genderneutrale openbare toiletten van het museum. Vaak stond er een suppoost voor de deur om de lange rij bezoekers in goede banen te leiden.
Cattelan, die zijn kunstwerk America had genoemd, wilde destijds niet zeggen of zijn werk een verkapt commentaar was op Donald Trump. De toenmalige presidentskandidaat had nooit een geheim gemaakt van zijn voorliefde voor gouden badkameraccessoires. Toen Trump in het Witte Huis zat vroeg hij aan het Guggenheim of hij het schilderij Landschap met sneeuw van Vincent van Gogh mocht lenen. De Trump-kritische hoofdconservator Nancy Spector liet weten dat het schilderij niet beschikbaar was. Wel bood zij de president tijdelijk America te leen aan. Of Trump van dat aanbod gebruik maakte, is niet bekend.
Saillant detail is dat Edward Spencer-Churchill, de oprichter van de stichting die verantwoordelijk is voor de exposities in Blenheim Palace, bewust had afgezien van beveiliging van de kostbare toiletpot. Een maand voor de installatie zei de verre nazaat van de premier: „Ten eerste zit de pot aangesloten op het riool. En ten tweede zou een potentiële dief geen idee hebben wie het toilet als laatste heeft gebruikt en wat diegene heeft gegeten.”
